Mùa tát đìa

Mùa này, đi dọc theo các dòng kênh, sông lớn ở An Giang, chứng kiến cảnh ngư dân dỡ chà bắt cá náo nhiệt, tôi lại nhớ về những ngày thời thơ ấu rong chơi trên các cánh đồng cùng chúng bạn tát đìa, tát vũng bắt cá đồng.

An Giang là xứ thuần nông, đồng ruộng bao la cho nên một thời nhà nông đào đất ruộng thành đìa cá, ao dự trữ cá đồng. Nghề đìa giúp nhiều chủ ruộng có thu nhập cao từ nguồn cá trời cho, khi xưa cá nhiều, ra đồng cứ thấy vũng, ao có nước là có cá, cua.

Hồi tưởng lại chuyện xưa, ông Nguyễn Văn Ngáo, nông dân xã Bình Phú, huyện Phú Tân kể: “Lúc đó, nông dân ra đồng chỉ đem theo vắt cơm, muối hột ớt, khỏi mang đồ ăn. Làm đồng đói bụng thì lội xuống mấy cái lung, vũng gần đó mò bắt cá lóc, trê lên nướng với rơm rạ. Cá đồng vị ngọt, chấm muối ớt ăn ngon lắm”.

Từng làm đìa bắt cá cho nên ông Ngáo vẫn nhớ, đìa là một hầm lớn đào trên đồng, bề sâu hơn 3m, chiều ngang hơn 4m, chiều dài vài chục đến vài trăm mét. Các đìa có hình chữ nhật nhưng cũng tùy theo địa hình mà chủ đào theo hình chữ L, chữ T, chữ Y. Khi nước nổi trên đồng rút ra sông, chỉ còn đìa là còn trữ nhiều nước nên các loại cá đen như cá lóc, cá bông, cá rô, cá trê, sặc rằn... rút dần xuống ẩn náu. Các chủ đìa kinh nghiệm nhìn cá quẫy mà biết cá nhiều hay ít.

Những ngày tháng Chạp, tháng Giêng là thời điểm tát đìa. Ngày xưa nhà nông dùng thau, thùng, gàu tát nên rất lâu và cực, sau này có máy bơm nên tát nhanh hơn. Lúc tát đìa vùng quê vui lắm, người lớn, trẻ em tụ tập đông đảo đứng trên bờ đất hò reo, có người chờ chủ “xả giàn” đìa để bắt số cá còn sót lại gọi là “bắt hôi”.

Hầu hết chủ đìa đều chừa phần cá lại cho người “bắt hôi” xem như là sự chia sẻ lộc trời cho. Cá trong đìa đa số là cá lóc (cá quả), con nào con nấy to khỏe nặng hơn 0,5 kg cho nên bắt được chúng cũng không phải dễ dàng.

Nhưng bây giờ đã là chuyện xưa, không riêng gì huyện Phú Tân mà các đìa cá nổi tiếng ở các vùng cù lao Tân Châu và An Phú dần thu hẹp rồi biến mất. Thậm chí những nơi nổi tiếng có nhiều đìa cá của An Giang như Châu Đốc, vùng Bảy Núi cũng chỉ còn lại trong câu chuyện trà dư tửu hậu.

Nhắc đến đìa cá, cá đồng, ông Nguyễn Phụng Hoàng, Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Bà Giáo Khỏe 55555 ở thành phố Châu Đốc thở dài. Ông nói, cá lóc đồng ngày xưa ở ấp Bà Bài, xã Vĩnh Tế, thành phố Châu Đốc nhiều vô kể nhưng nay hiếm lắm. Bây giờ, các cơ sở làm mắm kiếm nguồn cá lóc đồng khó khăn, phải sử dụng cá nuôi chế biến cho nên chất lượng mắm không thể ngon như lóc đồng.

Huyện Tri Tôn là nơi có diện tích đất nông nghiệp lớn nhất tỉnh An Giang, ngày trước đìa cá nhiều vô số nhưng do nhiều lý do khiến nhà nông lấp đìa để có thêm đất trồng lúa, rồi mùa lũ thất thường năm tràn đồng, năm không cho nên nông dân chẳng còn tha thiết giữ đìa. Nông dân Trần Văn Đông, ngụ ấp Vĩnh An, xã Mỹ Phước, huyện Tri Tôn kể, trước đây, vùng này đìa cá nhiều lắm.

Tới mùa tát đìa, máy móc rút nước chạy tành tạch từ sáng đến chiều, ồn cả vùng. Đìa lớn mấy tấn cá nên vài ngày mới bắt hết, lúc đó cánh trai tráng phải thay nhau làm vần công, người này làm tiếp đìa kia và ngược lại.

Ông Đông chia sẻ: “Nay, vùng này chỉ còn có mình tôi làm đìa nhưng đìa nhỏ cho nên thu hoạch cá một ngày là xong. Cá nhiều hay ít tùy theo nước nổi về sớm hay muộn và nước lớn hay nhỏ”. Theo ông Đông, cá đồng như rô mề, cá lóc, cá trê thịt ngon, có bao nhiêu các lái cá cũng cân hết với giá cao. Nhờ đìa cá mà mấy năm qua ông Đông có thu nhập khá.

Niềm vui, náo nức tát đìa cứ mãi phảng phất trong ký ức. Tôi vẫn nhớ, lúc tuổi thơ cùng chúng bạn ra đồng coi tát đìa rồi vui quá nhảy xuống bắt cá tiếp, sau đó được chủ đìa cho nhiều cá lóc to. Bây giờ, những cánh đồng vẫn bát ngát nhưng đìa cá không còn nhiều.

Thời nay, người ta quây lưới kéo bắt cá cho nhanh, không còn cảnh lội bùn sình chụp cá như xưa. Và nét đẹp thôn quê chờ “bắt hôi” cá cũng tàn lụi. Mỗi khi ra cánh đồng, lại nhớ mùi cá lóc nướng rơm bốc lên thơm lừng, cảnh ấm cúng cùng người thân thưởng thức bữa cơm với cá lóc nướng trui. Để rồi, mùa tát đìa thấm đượm thành ký ức của những ai từng đi qua tháng năm bình dị nơi làng quê chứa chan bao kỷ niệm êm đềm.

THANH DŨNG

Nguồn: https://nhandan.vn/mua-tat-dia-post860245.html